H Πανελλήνια Ομοσπονδία Φωτογράφων εφιστά την προσοχή σε όλους τους φωτογράφους που δραστηριοποιούνται στην Ελλάδα να είναι ιδιαίτερα προσεκτικοί αναφορικά με τη συμμετοχή τους σε εγχώριους ή αλλοδαπούς διαγωνισμούς φωτογραφίας.
Κατά τη περίοδο των τελευταίων 2-3 ετών, διαπιστώθηκε ότι διοργανώνονται, διαδικτυακά, πολλοί διαγωνισμοί φωτογραφίας στην Ελλάδα, στους οποίους οι όροι συμμετοχής είναι απαράδεκτοι για οποιοδήποτε δημιουργό, δεδομένου ότι οι συμμετέχοντες καλούνται να παραχωρήσουν τα πλήρη δικαιώματα επί των έργων τους στους διοργανωτές ή/και σε τρίτους, εν λευκώ, χωρίς αμοιβή, συχνά με το πρόσχημα της μη κερδοσκοπικής χρήσης.
Στον βωμό κάποιας δημοσιότητας ή κάποιου πενιχρού χρηματικού ή άλλου επάθλου οι φωτογράφοι δεσμεύονται να δώσουν τα δικαιώματά τους σε διοργανωτές, χορηγούς ή τρίτους, οι οποίοι αποκτούν τη δυνατότητα να εκμεταλλευτούν, στο πλαίσιο των δραστηριοτήτων τους, κερδοσκοπικά ή μη, τις εικόνες των συμμετεχόντων στον αντίστοιχο κατά περίπτωση διαγωνισμό φωτογραφίας, χωρίς οποιαδήποτε περαιτέρω διαπραγμάτευση για το πλαίσιο της χρήσης τους, όσον αφορά σε ορισμένη αμοιβή, για πιθανή χρήση των φωτογραφιών επιπρόσθετα της προβολής του διαγωνισμού.
Η διεθνής πρακτική επιτάσσει ότι οι διοργανωτές ενός διαγωνισμού φωτογραφίας έχουν το δικαίωμα να χρησιμοποιήσουν τις φωτογραφίες των διαγωνιζομένων μόνο για την προβολή και προώθηση του διαγωνισμού και για συγκεκριμένο χρονικό διάστημα.
Το λυπηρό είναι ότι οι διαγωνισμοί φωτογραφίας, με όρο την εν λευκώ παραχώρηση του συνόλου ή μέρους των δικαιωμάτων επί των φωτογραφιών των συμμετεχόντων, διοργανώνονται τόσο από ιδιωτικές κερδοσκοπικές επιχειρήσεις ή μη κερδοσκοπικούς ιδιωτικούς οργανισμούς όσο και από Δημόσιους φορείς, οργανισμούς και υπηρεσίες.
Στη προκειμένη περίπτωση, η Πανελλήνια Ομοσπονδία Φωτογράφων διαμαρτύρεται, έντονα, ιδίως, αναφορικά με τον Διαγωνισμό Φωτογραφίας του Εθνικού Κέντρου Οπτικοακουστικών Μέσων και Επικοινωνίας – ΕΚΟΜΕ, για την «ανάδειξη της Ελλάδας ως ενός ποικιλόμορφου τοπίου, ιδανικού για κινηματογραφικά γυρίσματα». Ο εν λόγω διαγωνισμός εμπεριέχει στους όρους του την πλήρη παραχώρηση των δικαιωμάτων των συμμετεχόντων επί των φωτογραφιών τους στους διοργανωτές, για πάσα χρήση και με δικαίωμα να μεταβιβαστούν αυτά τα δικαιώματα σε τρίτους, χωρίς οικονομικό αντάλλαγμα για κάθε συγκεκριμένη χρήση, μέσω αναπαραγωγής και διάδοσης των φωτογραφιών σε έντυπη ή ηλεκτρονική μορφή και κάθε άλλη μορφή καθώς και σε φορείς εικόνας και ήχου, μέσω δημοσίευσης και διάθεσής τους στο Διαδίκτυο, συμπεριλαμβανομένης της χρήσης τους στην πλατφόρμα του ΕΚΟΜΕ και σε μέσα κοινωνικής δικτύωσης (π.χ. Facebook, Instagram) και μέσω έκθεσής τους, χωρίς τήρηση της υποχρέωσης μη αλλοίωσης της φωτογραφίας και χωρίς δέσμευση επιστροφής και μη περαιτέρω χρήσης όσων δεν βραβευθούν.
Η κατά τα ανωτέρω δωρεάν χρήση κι εκμετάλλευση των φωτογραφιών των δημιουργών φωτογράφων που θα συμμετάσχουν στο διαγωνισμό, για την προώθηση της ανάδειξης της Ελλάδας “ως ενός ποικιλόμορφου τοπίου, ιδανικού για κινηματογραφικά γυρίσματα” είναι:
(α) σε προφανή αντίφαση και αντίθεση με τη δηλωμένη παραδοχή του ΕΚΟΜΕ ότι “ο Διαγωνισμός διεξάγεται με χρηματοδότηση από το Επιχειρησιακό Πρόγραμμα ΕΠΑνΕΚ 2014-2020 του ΕΣΠΑ”, που σημαίνει ότι κάποιοι άλλοι θα πληρωθούν, εκτός από τους εργάτες-δημιουργούς φωτογράφους των έργων, που συνιστούν την κινητήρια δύναμη δημιουργίας της αναγκαίας και απαραίτητης προϋπόθεσης υλοποίησης του προαναφερόμενου στόχου,
(β) σε προφανή αντίφαση και αντίθεση με την έννοια του “δημοσίου συμφέροντος”, στη συγκεκριμένη περίπτωση δωρεάν χρήσης κι εκμετάλλευσης φωτογραφιών Ελλήνων φωτογράφων, για την προσέλκυση αλλοδαπών παραγωγών κινηματογραφικών ταινιών που θα χρηματοδοτηθούν με κονδύλια της ΕΕ ή/και της Ελλάδας, δεδομένου ότι το υποτιθέμενο “δημόσιο συμφέρον”, όσο επιτακτικό και έντονο κι αν είναι, επιτρέπεται να αναπτύσσει έννομες συνέπειες μόνο με βάση τις προβλέψεις του Συντάγματος και στο μέτρο που το ίδιο το Σύνταγμα τού αναγνωρίζει τέτοιον ρόλο, αλλά, στην προκειμένη περίπτωση, η επιδιωκόμενη προβολή της Ελλάδας για προσέλκυση αλλοδαπών παραγωγών κινηματογραφικών έργων:
(ι) δεν μπορεί να νομιμοποιήσει ή να δικαιολογήσει ερμηνευτικές επιλογές, από το ΕΚΟΜΕ, με τις οποίες παραβιάζονται τα πρωτογενή περιουσιακά και ηθικά δικαιώματα πνευματικής ιδιοκτησίας των δημιουργών φωτογράφων, ενώ από την άλλη πλευρά επιδοτούνται τα συγγενικά δικαιώματα πνευματικής ιδιοκτησίας των παραγωγών κινηματογραφικών έργων,
(ιι) δεν μπορεί να αποτελέσει συνταγματικό έρεισμα για μια προνομιακή, υπέρ του ∆ημοσίου και συγκεκριμένων τρίτων ρύθμιση, προκήρυξης διαγωνισμού, που επιρρίπτει σε συγκεκριμένους ιδιώτες φωτογράφους τον κίνδυνο οικονομικής βλάβης τους από παράνομη δράση των οργάνων του ∆ημοσίου ΕΚΟΜΕ (διοργανωτή του διαγωνισμού και ωφελούμενου),
(γ) σε προφανή αντίφαση και αντίθεση με την έννοια της “μη εμπορικής χρήσης” και εκμετάλλευσης φωτογραφιών Ελλήνων φωτογράφων, χωρίς αμοιβή, για τη προσέλκυση αλλοδαπών παραγωγών κινηματογραφικών ταινιών που σε κάθε περίπτωση θα επιδοτηθούν με κονδύλια της ΕΕ ή/και της Ελλάδας για την επιπρόσθετη κερδοσκοπική εκμετάλλευση των έργων τους από το Δημόσιο και τρίτους, στην εγχώρια και διεθνή αγορά.
Σε μία πολύ δύσκολη περίοδο, οικονομικά, για τον κλάδο της φωτογραφίας και των Ελλήνων δημιουργών, το ΕΚΟΜΕ επιδοτεί με εκατομμύρια ευρώ αλλοδαπές παραγωγές που υλοποιούνται στη χώρα μας, αποκλείοντας τους Έλληνες φωτογράφους από τη δίκαιη αμοιβή τους στην προσέλκυση αυτών των παραγωγών, ενώ θα μπορούσε να αναθέσει με διαφανείς διαγωνιστικές διαδικασίες και όρους, επ’αμοιβή, σε επαγγελματίες φωτογράφους και εικονολήπτες το έργο της δημιουργίας βάσης δεδομένων για τη «ανάδειξη της Ελλάδας ως ενός ποικιλόμορφου τοπίου, ιδανικού για κινηματογραφικά γυρίσματα», όπως αναφέρει με παχυλά λόγια στην προκήρυξη του διαγωνισμού. Εκτιμούμε ότι για αυτό τον σκοπό, το ΕΚΟΜΕ θα μπορούσε να διαθέσει στους φωτογράφους πολύ λιγότερα χρήματα από τα δεκάδες εκατομμύρια με τα οποία επιδοτεί, εν γένει, αλλοδαπούς και Έλληνες παραγωγούς, και δεν θα δημιουργούσε συνθήκες ασύδοτης και ανεξέλεγκτης εκμετάλλευσης των φωτογράφων, κατά προφανή παράβαση του Συντάγματος, της εθνικής, της ενωσιακής και της διεθνούς νομοθεσίας καθώς επίσης του σκοπού ίδρυσης και λειτουργίας του.
Η ίδρυση και λειτουργία του ΕΚΟΜΕ δεν συνεπάγεται τη δωρεάν χρήση κι εκμετάλλευση των έργων των φωτογράφων ή άλλων δημιουργών υπέρ των παραγωγών κινηματογραφικών ή τηλεοπτικών οπτικοακουστικών έργων. Αυτό θα συνιστούσε απαράδεκτη απαλλοτρίωση δικαιωμάτων των φωτογράφων, που δεν αιτιολογείται από οποιαδήποτε αναφορά στο “δημόσιο συμφέρον”. Άλλωστε, ακόμη και στην απαλλοτρίωση ιδιωτικής γης για την κατασκευή εθνικών οδών, βάσει του “δημοσίου συμφέροντος”, προηγείται η πληρωμή της αποζημίωσης των ιδιοκτητών της γης, που προστατεύονται, σύμφωνα με το άρθρο 17 του Συντάγματος. Η πνευματική ιδιοκτησία προστατεύεται Συνταγματικά, σύμφωνα με το ίδιο άρθρο.
Υπενθυμίζεται ότι η εικόνα, τόσο η φωτογραφία όσο και η εικαστική εικόνα, όπως και άλλες κατηγορίες έργων δημιουργών (μουσικής, έργων του λόγου κλπ), εμπεριέχονται ως επιμέρους έργα στην έννοια του οπτικοακουστικού έργου, που σύμφωνα με τον ελληνικό νόμο είναι συλλογικό έργο. Ως εκ τούτου, η δωρεάν χρήση κι εκμετάλλευση των έργων των Ελλήνων φωτογράφων από το ΕΚΟΜΕ για την προσέλκυση (και επιδότηση), στη συγκεκριμένη περίπτωση, αλλοδαπών παραγωγών, που συχνά εδρεύουν εκτός ΕΕ, με χρήματα του Ελληνικού Δημοσίου ή/και της ΕΕ, θέτει ακόμη ένα λιθαράκι στον επαγγελματικό ενταφιασμό και οικονομική εξαφάνιση των Ελλήνων φωτογράφων.
Αν και η ίδρυση και λειτουργία του ΕΚΟΜΕ (σύμφωνα με την ιστοσελίδα του) είναι «από τις σημαντικότερες πρωτοβουλίες και πιο καινοτόμες παρεμβάσεις της κυβέρνησης στον χώρο της ελληνικής οπτικοακουστικής παραγωγής, της επιχειρηματικότητας και της εκπαίδευσης, η οποία στοχεύει στην ενίσχυση και ισχυροποίησή τους ως κεντρικών αναπτυξιακών κλάδων της χώρας», οι ενέργειές του, στην πράξη, αποδεικνύουν το αντίθετο, στην περίπτωση των Ελλήνων φωτογράφων και συνιστούν, κατά την άποψή μας, θεσμικό ατόπημα, που εκτιμούμε ότι θα κριθεί από τις αρμόδιες Αρχές χρηματοδότησής του. Είναι τουλάχιστον αντιφατικό, ένας φορέας του Δημοσίου που έχει συσταθεί για την προώθησή, μέσω οικονομικών επιδοτήσεων από εθνικά και Ευρωπαϊκά κονδύλια, της παραγωγής οπτικοακουστικών έργων πνευματικής ιδιοκτησίας αλλοδαπών και Ελλήνων παραγωγών, να χρησιμοποιεί και να εκμεταλλεύεται δωρεάν τα φωτογραφικά έργα πνευματικής ιδιοκτησίας Ελλήνων φωτογράφων, προκειμένου να προσελκύσει αλλοδαπούς επιδοτούμενους παραγωγούς.
Αυτή η μη ισότιμη, αυθαίρετη και καταχρηστική συμπεριφορά του ΕΚΟΜΕ, με την αντίστοιχη πράξη προκήρυξης του εν λόγω διαγωνισμού, επιπρόσθετα της προσβολής βασικών Συνταγματικών δικαιωμάτων των φωτογράφων και της κατάφωρης προσβολής της εθνικής νομοθεσίας περί πνευματικής ιδιοκτησίας από έναν φορέα του Δημοσίου, είναι ακυρωτέα, προκαλεί προφανή ερωτήματα για τους σκοπούς και το τρόπο λειτουργίας του εν λόγω φορέα του Δημοσίου και εγείρει πληθώρα πολιτικών και νομικών ερωτημάτων για τις προϋποθέσεις χρηματοδότησής του από την ΕΕ ή/και το Ελληνικό Δημόσιο και για τη δεσπόζουσα, καταχρηστική και αντίθετη προς το νόμο και το Σύνταγμα λειτουργία του στο χώρο των οπτικοακουστικών έργων, σε βάρος των Ελλήνων φωτογράφων και υπέρ των παραγωγών οπτικοακουστικών έργων και των κερδοσκόπων, επίσης, ειδικών διαδόχων τους.
Η Πανελλήνια Ομοσπονδία Φωτογράφων καλεί το ΕΚΟΜΕ, με επιφύλαξη κάθε νομίμου δικαιώματός της, να αποσύρει άμεσα τον εν λόγω διαγωνισμό φωτογραφίας, με τους απαράδεκτους όρους που εμπεριέχονται σε αυτόν, για τη «ανάδειξη της Ελλάδας ως ενός ποικιλόμορφου τοπίου, ιδανικού για κινηματογραφικά γυρίσματα».
Επίσης, η Πανελλήνια Ομοσπονδία Φωτογράφων καλεί όλους τους φωτογράφους, καθώς και τους εν γένει δημιουργούς της εικόνας, να αποφεύγουν τη συμμετοχή τους σε διαγωνισμούς που δεν προβλέπουν ρητά, κατά τα ανωτέρω, την προστασία των περιουσιακών και ηθικών δικαιωμάτων των φωτογραφιών ή άλλων δημιουργιών τους. Με αυτόν τον τρόπο, πιστεύουμε ότι θα σταματήσει η χρήση, από διοργανωτές διαγωνισμών, απαράδεκτων όρων συμμετοχής, όπως αυτών για την «ανάδειξη της Ελλάδας ως ενός ποικιλόμορφου τοπίου, ιδανικού για κινηματογραφικά γυρίσματα» από το ΕΚΟΜΕ.
Επιπλέον, καλούμε όλους όσους διοργανώνουν διαγωνισμούς φωτογραφίας:
(α) να σέβονται, στο σύνολό τους, τα νόμιμα πνευματικά δικαιώματα των φωτογράφων επί των φωτογραφιών με τις οποίες συμμετέχουν,
(β) να μην ζητούν την παραχώρηση δικαιωμάτων εκμετάλλευσης των φωτογραφιών για χρήση από τους ίδιους τους διοργανωτές ή τρίτους, είτε για κερδοσκοπικούς είτε για μη κερδοσκοπικούς λόγους (δήθεν “μη εμπορικές χρήσεις”), κατά το δοκούν και χωρίς προηγούμενη διαπραγμάτευση με τους φωτογράφους – δημιουργούς, όσον αφορά στην προηγούμενη καταβολή ορισμένης αμοιβής, για πιθανή χρήση των έργων των φωτογράφων, πέραν της τυχούσας χρήσης για προβολή του διαγωνισμού,
(γ) να αναγράφουν πάντοτε, σε κάθε δημοσίευση και χρήση των φωτογραφιών, το όνομα του φωτογράφου και να τηρούν το σύνολο των υπολοίπων εξουσιών του ηθικού δικαιώματος, σύμφωνα με τις επιταγές του νόμου,
(δ) να δεσμεύονται ρητά ότι δεν θα διατηρούν στη βάση δεδομένων τους, πέραν συγκεκριμένου περιορισμένου χρόνου, όσες φωτογραφίες τυχόν δεν θα βραβευθούν (αλλά δημιουργούν, μη σύννομα δημιουργηθείσα, αφορολόγητη και αδήλωτη, προστιθέμενη αξία σε αυτή τη βάση δεδομένων, υπό την έννοια της ανεξάρτητης οντότητας διαχείρισης φωτογραφιών-έργων πνευματικής ιδιοκτησίας) και ότι αυτές οι φωτογραφίες δεν θα χρησιμοποιηθούν καθ’οιονδήποτε τρόπο περαιτέρω από αυτούς τους διοργανωτές, σύμφωνα με τα παραπάνω.
Δηλώνουμε ότι, η Πανελλήνια Ομοσπονδία Φωτογράφων, που καλύπτει το σύνολο των επαγγελματιών φωτογράφων της Ελλάδας, σε συνεργασία με τους λοιπούς φορείς των φωτογράφων στην Ελλάδα, ως έχουσα άμεσο έννομο συμφέρον, εξ αιτίας του σοβαρού κινδύνου οικονομικής ζημίας των φωτογράφων και υποβάθμισης του επαγγέλματός μας, λόγω και των συνθηκών αθέμιτου ανταγωνισμού από τη πιθανή συμμετοχή ερασιτεχνών φωτογράφων (χωρίς τήρηση των προϋποθέσεων του νόμου για τη προστασία των περιουσιακών και ηθικών δικαιωμάτων πνευματικής ιδιοκτησίας των φωτογράφων εν γένει), που περικόπτουν αντικείμενο του επαγγέλματός μας, θα παρεμβαίνει, με κάθε νόμιμο τρόπο και μέσο, σε όποιες περιπτώσεις διαγωνισμών δεν τηρούνται τα παραπάνω και τίθενται υπόψη της.
